WYBRZEŻE REWALSKIE - ATRAKCJE TURYSTYCZNE

RUINY KOŚCIOŁA w TRZĘSACZU

      Ruiny kościoła w Trzęsaczu to jedno z najbardziej fascynujących miejsc na Polskim Wybrzeżu.
      W małej miejscowości, leżącej na 15 południku, stoi ostatnia ściana kościoła - zabytek na skalę europejską.

Ruiny kościoła Ruiny kościoła Ruiny kościoła

      Ten murowany gotycki kościół wzniesiono na najwyższym w okolicy wzgórzu w odległości ok. 1.800 m od morskiego brzegu. Przez stulecia Bałtyk przybliżał się do świątyni. W 1750 r. urwisko oddalone było o 50 m, a w 1850 już tylko 5 m.
      W 1874 roku kościół zamknięto.
      Katastrofa nastąpiła w 1901 roku. Do morza runęła cała północna ściana. W 1917 r. fale zabrały absydę i odtąd co kilkanaście lat morze zabierało kolejny fragment murów. Dziś na urwisku pozostała już tylko południowa ściana internetowe kasyno na prawdziwe pieniądze.

      Przez wieki narosło wokół kościoła wiele legend:

      "(...) Dawno temu w Trzęsaczu mieszkała para kochanków, Kaźko - syn rybaka i Ewa - córka komornicy. Pewnego dnia Kaźko wyruszył na wojnę przeciwko brandenburskiej armii. Walczył dzielnie, jadnak zginął na morzu. Ewie z żalu za ukochanym serce pękło. Pochowano ją na przykościelnym cmentarzu. Od tamtej pory duch Kaźka zaklęty w morskie fale przybywa do wybrzeża Trzęsacza aby połączyć się z Ewą. wówczas nic już nie rozłączy zakochanych. (...)"

      "(...) A wszystko zaczęło się przed 600 laty, gdy rybacy złowili boginię morza - Zielenicę. Miejscowy proboszcz zamknął boginkę w kościele, aby ją ochrzcić. Ta jednak zmarła z tęsknoty i została pochowana na przykościelnym cmentarzu. Zrozpaczony ojciec - Bałtyk - postanowił odebrać zwłoki ukochanej córki i przez stulecia słał grzywacz za grzywaczem, aż wreszcie przeniósł jej grób na dno głębiny. I w zemście za śmierć córki nie spocznie, aż ostatnią ścianę pochłoną fale. (...)"

      "(...) W czasach przedchrześcijańskich w okolicach Trzęsacza leżała ziemia potężnego Thora, staronordyckiego boga piorunów i burz. Bóg ten został wyparty stamtąd przez chrześcijańską wiarę lecz, jak głosi podanie, nie zapomniał o swojej ziemi dlatego też przeciw krajowi, który się mu sprzeniewierzył, posyłał burze i ogromne fale, błyskawice i grzmoty, deszcz i mróz i wzburzone wody morskie. Thor nie zapomniał swego kraju i rok w rok wysyłał swoich posłańców na gliniasty brzeg niszcząc go przypływami morza. (...)"

      Tyle mówią legendy, a czy to prawda czy nie mogą Państwo sprawdzić odwiedzając Trzęsacz. ;))

Ruiny kościoła Ruiny kościoła Ruiny kościoła

HISTORIA KOŚCIOŁA w TRZĘSACZU

      Według najstarszych podań, z kroniki pastora Gardesa - 1765, stary kościół w Trzęsaczu był trzecim chrześcijańskim kościołem na Pomorzu.
      Mało prawdopodobne jest, aby coś z pierwszego kościoła zachowało się do dzisiaj. Prawdopodobnie z biegiem stuleci był on powiększany. Wskazują na to różnych kształtów i wielkości cegły (według podań z początku XX wieku - teraz już niewidoczne) jak również różne style budowlane. Prezbiterium było gotyckie, pozostała przestrzeń romańska.

Kalendarium:

- 1592 r.- cmentarz przykościelny został otoczony murem kamiennym - z kamieni polnych.
- 1682 r.- przy północnej stronie ołtarza posadowiono męską ławkę trzęsaczan. Później właściciele Trzęsacza wybudowali sobie oddzielny chór. Na południowej stronie pierwsza ławka należała do proboszcza, druga do zakrystiana, trzecia do przedstawicieli z katedry w Kamieniu (gdy byli obecni), za nimi były miejsca dla rady parafialnej.
- 1650 r.- 14 września (po wojnie trzydziestoletniej) cieśla Martin Bellin odbudował zniszczoną wieżę,
- 1679 r.- został odlany nowy dzwon (419 kg). Górny brzeg dzwonu miał napis "Spiesz wszystko do Świętego Domu Bożego, jak tylko usłyszycie mnie z wieży". Są przypuszczenia, że dzwon ten został odlany z przetopionego pierwszego dzwonu zakupionego po wprowadzeniu chrześcijaństwa.
- 1707 r.- odlano drugi dzwon.
- 1758 r.- odkupiono od innej parafii ołtarz (za 10 talarów), który zastąpił stary. Na starym ołtarzu wypisane były 3 chrześcijańskie artykuły wiary, które po postawieniu nowego ołtarza zostały powieszone nad ławkami niewiast z Trzęsacza.
- 1760 r.- 4 czerwca w wieżę uderzył piorun, z tego też względu zdjęto szczyt i dalej wieża pozostała niską.
- 1771 r.- 27 czerwca kapituła katedralna, wspólnie ze starostą, rozporządziła przeniesienie części cmentarza leżącą wzdłuż brzegu morza aby powstrzymać żale ludności.
- 1772 r.- brzeg leży już 10 kroków od ściany kościoła. Pastor Bahneman i członkowie rady postanowili przedłożyć Fryderykowi Wielkiemu list, w którym piszą, że kościół stoi w niebezpieczeństwie i niewiele ponad 10 kroków od krańca urwiska jest oddalony oraz, że liczą się z koniecznością budowania nowego kościoła jeśli ten jeden z najstarszych budynków nie będzie zabezpieczony.
- 1806 r.- urwisko jest już 48 stóp od wschodniego końca kościoła.
- 1806 r.- polecono założenie nowego cmentarza.
- 1818 r.- w styczniu i w czerwcu, podczas gwałtownego sztormu piorun uderzył w wieżę 2 razy. Naruszenie konstrukcji było tak poważne, że wieżę rozebrano 22 września. Jej miejsce zajęła dzwonnica z dwoma dzwonami.
- 1835 r.- urwisko jest już tylko 37 stóp od wschodniego końca kościoła.
- 1853 r.- osunęła się ziemia o długości ok. 8-10 stóp pomiędzy dzwonnicą a zakrystią.
- 1855 r.- gwałtowny sztorm wdarł się ponad brzeg. Spustoszenia brzegu przy kościele były bardzo poważne. Urwisko oddalone było tylko o 17 stóp od ściany kościoła.
- 1856 r.- do Trzęsacza przybył radca rządu Heegewaldt w celu zbadania brzegu. Postanowił, że ze względu na zbyt wysokie koszty zabezpieczenia brzegu kościól przeznaczony będzie do zburzenia. W końcu tego roku przybyło do królewskiego rządu zarządzenie o zamknięciu kościoła najpóźniej w 1857 roku.
- 1857 r.- ponownie otworzono kościół i podjęto środki ochronne. Wbito pale ochronne i zabezpieczono faszyną. Zabezpieczenie to jednak nie wytrzymało najbliższego sztormu.
- 1864 r.- na skutek badań technicznych brzegu wydano decyzję rządu królewskiego (z 10 kwietnia) mówiącą o nieopłacalności wydawania znaczniejszych kosztów i zalecających rozbiórkę starego i budowę nowego kościoła już w następnym roku.
- 1873 r.- rząd królewski polecił zamknięcie kościoła.
Trzęsacz 1870
Trzęsacz 1870
 
Trzęsacz 1870
Trzęsacz 1870
 
Trzęsacz 1874
Trzęsacz 1870
wnętrze kościoła
- 1874 r.- prastare wyposażenie kościoła wywiezione zostało do ówczesnych muzeów: muzeum Katedry Kamieńskiej, muzeum sztuki rzemieślniczej w Berlinie oraz muzeum historycznego i starożytności w Szczecinie.
- 1874 r.- za zezwoleniem urzędników kościół po zdjęciu dachu pozostawiony został swemu losowi.
- 1880 r.- oba dzwony zostały przeniesione do nowego kościoła.
- 1890 r.- "można było, opierając się o ścianę, sprawdzić jak ona się rusza".
- 1891 r.- ukazały się pierwsze kamienie fundamentowe.
- 1893 r.- chwiał się już cały północno zachodni róg kościoła. Na stronie północnej był jeszcze wąski pasek lądu, po którym dotykając się muru można było przejść wzdłuż.
- 1900 r.- została poddrążona znaczna część północnej strony.
- 1901 r.- wiosną odpadł, podczas topnienia, zamarznięty brzeg. Można było dołem od plaży, pod wiszącymi fundamentami, na długości około 1,5 m widzieć kościół w środku.
- 1901 r.- w nocy z 8 na 9 kwietnia spadła cała ściana północna. Mur rozsypał się całkowicie.
- 1903 r.- w nocy z 20 na 21 kwietnia podczas sztormu nastąpiło kolejne oberwanie brzegu. Oderwana została północna strona szczytu.
- 1909 r.- 31 marca, w nocy, odpadł wschodni szczyt na szerokość okna.
Trzęsacz 1909
Trzęsacz 1909
Trzęsacz 1909
Trzęsacz 1909
Trzęsacz 1909
Trzęsacz 1909
- 1913 r.- 30 grudnia, podczas sztormu, odpadł kolejny kawałek muru.
- 1917 r.- zostało oberwane wschodnie wejście.
Trzęsacz 1926
Trzęsacz 1926
Trzęsacz 1935
Trzęsacz 1935
Trzęsacz 1942
Trzęsacz 1942
Trzęsacz ok. 1960
Trzęsacz ok. 1960
Trzęsacz ok. 1960
Trzęsacz ok. 1960
Trzęsacz ok. 1970
Trzęsacz ok. 1970

Najlepiej oglądać w Internet Explorer - min. 4.0, rozdzielczość min. 800x600

Copyright H.A.P. 2000 - webmaster R.S.